पशुसंवर्धन विभाग
🐄 लातूर जिल्हा दुष्काळग्रस्त आणि अंशतः पठारी भाग आहे. ग्रामीण भागातील शेतकरी, अल्पभूधारक, मजूर आणि गरिबीरेषेखालील कुटुंबांसाठी दुग्धव्यवसाय हा उपजिविकेचा महत्त्वाचा आधार आहे. झपाट्याने होत असलेल्या नागरीकरणामुळे दूधाची मागणी लक्षणीय वाढली आहे. दुग्धव्यवसाय, शेळीपालन आणि कुक्कुटपालनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी पशुसंवर्धन विभागाने वेळेवर योग्य योजना आखल्या आहेत.
🌾 जिल्ह्यात देशी देवणी व स्थानिक गायींच्या जाती मोठ्या प्रमाणावर तसेच काही संकरित गायी पाळल्या जातात. मराठवाडी व सुरती या म्हशींच्या जाती मुख्यतः दूधउत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहेत. जिल्हा परिषद लातूर अंतर्गत पशुसंवर्धन विभाग ग्रामीण भागातील पशुपालकांसाठी विविध सेवा व योजना राबवितो. दुष्काळग्रस्त लातूर जिल्ह्यातील पशुपालकांचा आर्थिक विकास साधण्यासाठी दुग्धव्यवसाय, शेळीपालन व कुक्कुटपालनाला प्रोत्साहन देणे हे विभागाचे उद्दिष्ट आहे. २० मे रोजी पशुसंवर्धन दिन साजरा केला जातो.
- 🔁 शाश्वत पशुधन विकास
- 💹 ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला बळकटी
- 🛡️ रोगमुक्त क्षेत्र निर्मिती
- 🐔 कुक्कुटपालन, 🐐 शेळीपालन व 🥛 दुग्ध व्यवसायास चालना
- 🧬 पशुधनाचे अनुवांशिक सुधारणा व संवर्धन
- 💉 रोग नियंत्रण व प्रतिबंधक उपाययोजना
- 🥛 दुग्ध व अन्न सुरक्षा सुनिश्चित करणे
- 👩🌾 महिलांना व दुर्बल गटांना उपजीविकेची साधने निर्माण
- 📢 प्रशिक्षण व जागृती कार्यक्रम
1️⃣ अनुसूचित जमातीसाठी 10+1 शेळी गट वाटप योजना
- 🐐 एका गटात 10 शेळ्या + 1 बोकड (₹8,000 प्रति शेळी, ₹10,000 बोकड)
- 💰 एकूण खर्च: ₹1,03,545 — शासन अनुदान 75%: ₹77,659, लाभार्थी हिस्सा 25%: ₹25,886
- 🩺 ₹13,545 विमा शुल्क (3 वर्षांसाठी अनिवार्य)
- 🎯 प्राधान्य: दारिद्र्यरेषेखालील, अल्पभूधारक, बेरोजगार, महिला बचत गट
2️⃣ अनुसूचित जाती-जमातीसाठी दूधाळ जनावरांचे गट वाटप
- 🐄 गायींचा गट: ₹1,40,000 खर्च, शासन अनुदान ₹1,05,000, लाभार्थी हिस्सा ₹35,000, विमा ₹16,850
- 🐃 हशींचा गट: ₹1,60,000 खर्च, शासन अनुदान ₹1,34,443, लाभार्थी हिस्सा ₹44,815, विमा ₹19,258
- 🎯 प्राधान्य: दारिद्र्यरेषेखालील, अल्पभूधारक, बेरोजगार, महिला बचत गट
3️⃣ अनुसूचित जातीसाठी पशुधन औषध पुरवठा योजना
- 💊 जंतनाशके पाजणे
- 🏷️ टॅगिंग / टॅटू चिन्हांकन
- 🦟 परजीवी नियंत्रणासाठी उपाययोजना
- 📋 लाभार्थी अनुसूचित जातीचा व किमान एक जनावर असणे आवश्यक
4️⃣ एकात्मिक कुक्कुट विकास कार्यक्रम
- 🐥 100 ब्रॉयलर कोंबड्यांचा गट
- 💰 एकूण खर्च: ₹29,500 — शासन अनुदान ₹14,750
- 👨🌾 बेरोजगार आणि ग्रामीण गरजूंसाठी उपयुक्त योजना
5️⃣ पशुधन द्रर्शन व मेळावे
- 📍 जिल्ह्यात लातूर, उदगीर, देवणी, जळकोट येथे आयोजन
- 🏆 देवणी, लालकंधार, संकर जातींची बक्षीस स्पर्धा
- 🤝 लोक सहभाग आधारित आयोजन — 25% निधी ग्रामपंचायत व सेस
6️⃣ वैरण व पशुखाद्य सुधारणा योजना
- 🌱 1 हेक्टरसाठी 100% अनुदान
- 💧 ₹4000 पर्यंत बी-बियाणे आणि ठिबक सिंचनासाठी सहाय्य
- 🐄 किमान 3-4 जनावरे असणे आवश्यक