परिचय

पूर्वीच्या मराठवाडा विभागातील लातूर जिल्हा, हैदराबाद संस्थानाचा भाग होता. १९४८ मध्ये स्वातंत्र्यानंतर मराठवाडा महाराष्ट्रात समाविष्ट झाला आणि त्यानंतर लातूर जिल्ह्याची घडण झाली. लातूर जिल्ह्याला समृद्ध ऐतिहासिक, सांस्कृतिक आणि भौगोलिक वारसा लाभला आहे.

लातूर जिल्हा प्रामुख्याने पठार आणि दरी-डोंगरांनी व्यापलेला आहे. जिल्ह्याची भौगोलिक रचना उष्ण व कोरड्या हवामानासोबत कृषिप्रधान आहे. जिल्ह्यातील बहुतांश क्षेत्र हे शेतीसाठी उपयुक्त असून, तूर, हरभरा, सोयाबीन ही मुख्य पिके घेतली जातात.

लातूर जिल्ह्यात एकूण १० तालुके आहेत – लातूर, औसा, रेणापूर, देवणी, निलंगा, उदगीर, अहमदपूर, जळकोट, शिरूर अनंतपाळ आणि चाकूर. जिल्ह्याच्या मुख्य नद्या म्हणजे मांजरा, तेरणा आणि गोदावरी उपसा योजना, ज्या कृषी सिंचनासाठी महत्त्वाच्या आहेत.

जिल्ह्याला विविध सिंचन प्रकल्पांचा लाभ मिळतो, जसे की मांजरा धरण, सीना-कोल्हार प्रकल्प आणि गोदावरी उपसा सिंचन योजना. जिल्ह्यातील सरासरी पर्जन्यमान हे ८०० ते ९०० मिमी आहे, त्यामुळे कोरडवाहू शेतीस मोठा आधार आहे.

लातूर जिल्हा हा “लातूर पॅटर्न” या शिक्षणपद्धतीमुळे देशभर प्रसिद्ध आहे. शिक्षण आणि स्पर्धा परीक्षा क्षेत्रात लातूरचे महत्त्वाचे योगदान आहे. जिल्ह्यात अनेक नामांकित महाविद्यालये आणि स्पर्धा परीक्षा प्रशिक्षण संस्था आहेत.